HIV:terapia antyretrowirusowa (ART) – rodzaje, nazwy marek, sposób działania
W przypadku zakażenia wirusem HIV zalecaną metodą leczenia jest terapia antyretrowirusowa (ART). ART składa się z kombinacji trzech lub więcej leków przeciwretrowirusowych (ARV), które działają na różne etapy cyklu życia wirusa HIV. Hamując replikację wirusa, ART może zmniejszyć ilość wirusa HIV w organizmie (ładunek wirusa) do niewykrywalnego poziomu, poprawiając w ten sposób układ odpornościowy i zapobiegając rozwojowi powikłań związanych z AIDS.
Istnieje sześć głównych klas leków ARV, każda z własnym, unikalnym mechanizmem działania:
1. Nukleozydowe/nukleotydowe inhibitory odwrotnej transkryptazy (NRTI/NtRTI):
- Nazwy marek:Zerit (stawudyna), Epivir (lamiwudyna), Retrovir (zydowudyna), Videx (dydanozyna), Intelence (etrawiryna), Viread (fumaran dizoproksylu tenofowiru)
- Mechanizm działania:NRTI/NtRTI zakłócają odwrotną transkrypcję RNA HIV do wirusowego DNA, co jest zasadniczym etapem procesu replikacji wirusa.
2. Nienukleozydowe inhibitory odwrotnej transkryptazy (NNRTI):
- Nazwy marek:Sustiva (efawirenz), Viramune (newirapina), Rescriptor (delawirdyna), Intelence (etrawiryna)
- Mechanizm działania:NNRTI wiążą się z enzymem odwrotnej transkryptazy, uniemożliwiając mu przekształcenie RNA wirusa HIV w DNA, hamując w ten sposób replikację wirusa.
3. Inhibitory proteazy (PI):
- Nazwy marek:Crixivan (indynawir), Norvir (rytonawir), Invirase (sakwinawir), Reyataz (atazanawir), Prezista (darunawir), Lexiva (fosamprenawir)
- Mechanizm działania:PI blokują enzym proteazę, który jest niezbędny do tworzenia dojrzałych, zakaźnych cząstek wirusa HIV, zapobiegając rozprzestrzenianiu się wirusa.
4. Inhibitory transferu nici integrazy (INSTI):
- Nazwy marek:Isentress (raltegrawir), Tivicay (dolutegrawir), Biktarvy (bictegrawir)
- Mechanizm działania:INSTI hamują enzym integrazę, który jest odpowiedzialny za integrację wirusowego DNA z DNA komórki gospodarza, co stanowi kluczowy etap cyklu replikacji wirusa HIV.
5. Inhibitory wejścia/inhibitory fuzji:
- Nazwy marek:Fuzeon (enfuwirtyd), Selzentry (marawirok), Prezcobix (daraprim)
- Mechanizm działania:Inhibitory wejścia zapobiegają przedostawaniu się wirusa do komórki gospodarza poprzez blokowanie fuzji otoczki wirusa z błoną komórkową gospodarza.
6. Antagoniści CCR5:
- Nazwa marki:Selzentry (marawirok)
- Mechanizm działania:Antagoniści CCR5 blokują receptor CCR5, który jest wykorzystywany przez niektóre szczepy wirusa HIV do przedostania się do komórki gospodarza, uniemożliwiając wirusowi zainfekowanie komórek odpornościowych.
Schematy ART zazwyczaj obejmują kombinację leków z co najmniej dwóch różnych klas, aby zmniejszyć ryzyko wystąpienia oporności. Wybór leków zależy od różnych czynników, takich jak wiremia pacjenta, profil oporności, historia leczenia, interakcje leków i działania niepożądane.
Należy pamiętać, że ART nie leczy wirusa HIV, ale może skutecznie stłumić wirusa i pomóc osobom zakażonym wirusem HIV żyć dłużej i zdrowiej. Ścisłe przestrzeganie schematu leczenia jest niezbędne do utrzymania supresji wirusa i zapobiegania lekooporności. Regularne monitorowanie wiremii i liczby komórek CD4 ma kluczowe znaczenie dla oceny skuteczności ART i potencjalnego dostosowania leczenia.
