W jaki sposób gluten powoduje stany zapalne?
U osób chorych na celiakię lub nadwrażliwość na gluten spożycie glutenu może wywołać reakcję zapalną w organizmie. Oto jak gluten może powodować stany zapalne:
1. Aktywacja układu odpornościowego:
- Kiedy osoba z nietolerancją glutenu spożywa gluten, układ odpornościowy błędnie rozpoznaje gluten jako obcego najeźdźcę i uruchamia odpowiedź immunologiczną. W tej odpowiedzi zazwyczaj pośredniczą komórki T.
- Komórki T oddziałują z peptydami glutenu w jelicie cienkim i uwalniają cytokiny prozapalne, takie jak interferon-gamma (IFN-γ) i interleukina-2 (IL-2), które sprzyjają zapaleniu.
2. Przepuszczalność jelit (nieszczelne jelita):
- Gluten może uszkodzić strukturę i integralność błony śluzowej jelita cienkiego, prowadząc do zwiększonej przepuszczalności jelit. Stan ten jest często określany jako „nieszczelne jelito”.
- Zwiększona przepuszczalność jelit umożliwia niestrawionym peptydom glutenowym, bakteriom i innym składnikom żywności przedostanie się przez barierę jelitową i przedostanie się do krwioobiegu.
3. Aktywacja transglutaminazy tkankowej:
- Transglutaminaza tkankowa (tTG) to enzym występujący w różnych tkankach organizmu, w tym w jelicie cienkim.
- U osób wrażliwych na gluten tTG oddziałuje z peptydami glutenowymi, modyfikując ich strukturę i czyniąc je bardziej odpornymi na trawienie i usuwanie. Zmodyfikowane fragmenty glutenu mogą dodatkowo wywołać stan zapalny.
4. Produkcja autoprzeciwciał:
- Odpowiedź immunologiczna na gluten może również prowadzić do produkcji autoprzeciwciał. Przeciwciała te atakują własne tkanki organizmu, błędnie rozpoznając je jako obce ze względu na mimikrę molekularną.
- Jeden rodzaj autoprzeciwciał, przeciwciała przeciwko transglutaminazie tkankowej (anty-tTG), występuje powszechnie u osób chorych na celiakię i jest markerem tej choroby.
5. Przewlekły stan zapalny i uszkodzenie:
- Trwająca reakcja zapalna na gluten może prowadzić do przewlekłego stanu zapalnego i uszkodzenia jelita cienkiego.
- Zapalenie może powodować uszkodzenie kosmków jelitowych – przypominających palce wypustek wyścielających jelito cienkie i odpowiedzialnych za wchłanianie składników odżywczych. Uszkodzenie kosmków upośledza wchłanianie składników odżywczych i może prowadzić do złego wchłaniania i powiązanych objawów.
Należy pamiętać, że nie u wszystkich osób spożywających gluten występuje stan zapalny lub skutki uboczne. Odpowiedź zapalna na gluten dotyka przede wszystkim osoby z celiakią lub nadwrażliwością na gluten, co szacuje się, że dotyka około 1% populacji na całym świecie.
