Jak zdiagnozować śpiączkę afrykańską?

Ostateczne rozpoznanie śpiączki afrykańskiej (znanej również jako ludzka trypanosomatoza afrykańska) wywoływanej przez Trypanosoma brucei gambiense i T. brucei rhodesiense stawia się na podstawie badania mikroskopowego próbki krwi lub płynu limfatycznego w celu wykrycia obecności trypanosomów. Jednakże metoda ta może być trudna, szczególnie w przypadkach o niskim stopniu parazytemii. W celu wykrycia obecności pasożyta lub jego składników stosuje się kilka testów diagnostycznych:

Badanie mikroskopowe:

1. Gęsty rozmaz krwi: Polega to na utworzeniu grubej warstwy krwi na szkiełku, wybarwieniu jej i zbadaniu pod mikroskopem pod kątem obecności trypanosomów. Jest to metoda szeroko stosowana, szczególnie w odległych obszarach o ograniczonych zasobach.

2. Cienki rozmaz krwi: Tworzony jest cienki film krwi, aby uwidocznić poszczególne trypanosomy i rozróżnić różne gatunki. Jest bardziej czuły niż gruby rozmaz krwi, ale wymaga większej wiedzy specjalistycznej i może być czasochłonny.

3. Aspiracja węzła chłonnego: We wczesnych stadiach infekcji, gdy parazytemia jest niska, można zbadać aspirat węzłów chłonnych na obecność trypanosomów. Metoda ta jest szczególnie przydatna w diagnostyce T.b. zakażenia gambiense.

Testy serologiczne:

1. Test aglutynacji kartkowej w kierunku trypanosomatozy (CATT): Jest to szybki, łatwy w użyciu test serologiczny, powszechnie stosowany w wykrywaniu T.b. zakażenia gambiense. Polega na wymieszaniu krwi z antygenami naniesionymi na karty i obserwacji pod kątem aglutynacji, która wskazuje na obecność przeciwciał przeciwko trypanosomom.

2. Test immunoenzymatyczny (ELISA): ELISA to test serologiczny wykrywający przeciwciała przeciwko trypanosomom we krwi lub płynie mózgowo-rdzeniowym (CSF). Jest bardziej czuły niż CATT i może być stosowany zarówno w leczeniu T. b. gambiense i T. b. zakażenia rodesiense.

Reakcja łańcuchowa polimerazy (PCR):

PCR to molekularna technika diagnostyczna, która amplifikuje i wykrywa DNA Trypanosoma brucei. Charakteryzuje się dużą czułością i swoistością, co pozwala na wykrycie pasożyta nawet w przypadku niewielkiej parazytemii. PCR jest szczególnie przydatny w obszarach, w których występuje zarówno T. b. gambiense i T. b. rhodesiense są obecne, ponieważ potrafią rozróżnić oba gatunki.

Zaszczepianie zwierząt:

W niektórych przypadkach przeprowadza się inokulację zwierząt (zwykle myszy) w celu wyizolowania i identyfikacji trypanosomów z próbek krwi lub płynu mózgowo-rdzeniowego. Zwierzęta są monitorowane pod kątem oznak infekcji, a pasożyty można odzyskać i zbadać.

W zależności od zasobów diagnostycznych i dostępnej wiedzy specjalistycznej, w celu dokładnego rozpoznania śpiączki afrykańskiej można zastosować kombinację tych testów, biorąc pod uwagę stadium zakażenia i konkretny region, w którym znajduje się pacjent.